Thép cán nóng nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam, đe dọa sản xuất trong nước
Quý I năm 2024 ghi nhận lượngthép nhập khẩu là 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần so với lượng sản xuất trong nước. Đáng chú ý, thép từ Trung Quốc và Ấn Độ chiếm tới 75% tổng lượng nhập khẩu.
Thép cán nóng nhập khẩu vào Việt Nam gấp 1,5 lần sản xuất trong nước
Thép cán nóng nhập khẩu vào Việt Nam đang gia tăng đáng kể, vượt qua mức sản xuất trong nước. Đặc biệt, lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc đang gây áp lực lớn lên ngành sản xuất nội địa. Theo số liệu từ Tổng cục Hải Quan, trong năm 2023, lượng thép cuộn cán nóng nhập khẩu đã bằng 143% so với sản lượng trong nước. Quý I năm 2024 ghi nhận lượngthép nhập khẩu là 3 triệu tấn, gấp 1,5 lần so với lượng sản xuất trong nước. Đáng chú ý, thép từ Trung Quốc và Ấn Độ chiếm tới 75% tổng lượng nhập khẩu.
Giá nhập khẩu thép cũng giảm mạnh, từ 613 USD vào đầu năm 2023 xuống còn 541 USD trong quý IV năm 2023. Việc này khiến các doanh nghiệp xây dựng và sản xuất lựa chọn sử dụng thép nhập khẩu để tiết kiệm chi phí, dẫn đến lượng tiêu thụ thép nội địa giảm mạnh.
Nguyên nhânthép nhập khẩu lấn át
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạngthép nhập khẩu nhiều hơn thép trong nước là donhu cầu tiêu thụ thép xây dựng tại nội địa Trung Quốc suy yếu. Điều này khiến các nhà sản xuất thép Trung Quốc gia tăng xuất khẩu ra bên ngoài với mức giá thấp để giải quyết hàng tồn kho.
Bên cạnh đó, thuế nhập khẩu thép vào Việt Nam hiện tại là 0%, tạo ra lợi thế lớn chothép nhập khẩu. Chính sách này được thiết lập để thúc đẩy thị trường xây dựng trong nước, nhưng đồng thời nó cũng mở cửa cho thép nước ngoài tràn vào Việt Nam cạnh tranh với thép nội địa mà không phải chịu bất kỳ chi phí thuế nào.
Thêm vào đó, hàng rào kỹ thuật trong việc nhập khẩu thép đã bị bãi bỏ, các yêu cầu kiểm định chất lượng, giấy phép và các thủ tục hành chính phức tạp được giảm bớt. Việc này tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp nước ngoài gia tăng lượngthép nhập khẩu vào Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp đến ngành sản xuất thép trong nước. Khi các biện pháp bảo vệ bị loại bỏ, các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ quốc tế.
Các doanh nghiệp lớn bị ảnh hưởng như thế nào?
Sự gia tăng củathép nhập khẩu đã gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến ngành sản xuất thép trong nước. Cụ thể, sản lượng sản xuất của các doanh nghiệp lớn như Formosa và Hòa Phát đã sụt giảm, chỉ đạt 73% công suất. Bên cạnh đó, thép nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam còn dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, bán phá giá, buộc các nhà máy thép phải liên tục điều chỉnh giá.Một số nhà máy thép đã phải giảm giá bán xuống 100.000 VNĐ/tấn, trong khi các nhà sản xuất tôn mạ giảm giá từ 300.000 – 600.000 VNĐ/tấn. Nhiều doanh nghiệp cũng phải áp dụng chính sách chiết khấu và truy hồi để cạnh tranh với thép nhập khẩu giá rẻ.
Ngoài ra, thị trường thép trong nước đang đối mặt với sự mất cân bằng cung cầu nghiêm trọng. Khi lượng thép nhập khẩu gia tăng, các nhà sản xuất trong nước buộc phải cắt giảm sản xuất hoặc ngừng hoạt động. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến lợi nhuận mà còn dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp nhỏ phải đóng cửa, tạo ra làn sóng thất nghiệp và làm giảm thu nhập của người lao động.
Việt Nam xem xét các biện pháp chống bán phágiá thép
Để đối phó với tình trạng thép nước ngoài ồ ạt, các doanh nghiệp lớn như Hòa Phát đã đề nghị mở cuộc điều tra về vấn đề này. Bên cạnh đó, việc xem xét đưa ra các biện pháp tự vệ thương mại và chống bán phá giá đang được đề xuất để bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước.
Văn phòng Chính phủ đã ra Công văn số 2684/VPCP-TH liên quan đến việc rà soát nhập khẩu thép cán nóng (HRC). Công văn yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài Chính rà soát và đưa ra các biện pháp phù hợp nhằm bảo vệ doanh nghiệp trong nước trước làn sóng thép nhập khẩu. Các biện pháp này có thể bao gồm việc tái áp dụng các hàng rào kỹ thuật, tăng thuế nhập khẩu hoặc áp dụng các biện pháp kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt hơn đối với thép nhập khẩu.
Phó thủ tướng Lê Minh Khái chỉ đạo giao Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính rà soát tình hình gia tăng nhập khẩu thép cán nóng
Ngoài ra, các doanh nghiệp trong nước cần phải nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách cải thiện chất lượng sản phẩm, tối ưu chi phí sản xuất. Việc đầu tư vào công nghệ mới và tối ưu hóa quy trình sản xuất cũng là những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả kinh doanh và giảm thiểu sự phụ thuộc vàothép nhập khẩu.
Dự báo ngành sản xuất thép giai đoạn 2024 – 2025
Ngành sản xuất thép Việt Nam đã có một số dấu hiệu tích cực,giá thép đầu năm đã có dấu hiệu tăng trở lại và nhu cầu sử dụng thép của các ngành kinh tế đang phục hồi. Dự báo, sản xuất thép của Việt Nam sẽ tăng 10% trong năm 2024 và 8% vào năm 2025. Sự phục hồi này được thúc đẩy bởi các dự án đầu tư công và các chương trình phát triển hạ tầng.
Tuy nhiên, để duy trì sự phát triển bền vững, cần có những chính sách hạn chế lượngthép nhập khẩu tăng mạnh, bảo vệ sản xuất trong nước và đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh trên thị trường. Ngành thép cũng cần phải chú trọng đến việc nghiên cứu và phát triển để tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Việc đẩy mạnh xuất khẩu thép sang các thị trường tiềm năng cũng là một hướng đi cần được khuyến khích. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần phải chủ động hơn trong việc tìm kiếm đối tác chiến lược, mở rộng thị trường và tăng cường liên kết với các ngành công nghiệp khác để tạo ra chuỗi giá trị bền vững.
